04 april 2024

Pinguïns en walvissen op Antarctica slachtoffer van de omega-3 gezondheidshype? Waarom je beter geen krillolie -supplementen koopt

Krill staat voor kleine kreeftachtigen (tot enkele cm’s) die in het zeewater leven van de Noord- en Zuidpool.

Sea Shepherd waarschuwt op social media al enige tijd dat er bovenmatig veel wordt gevist op krill in het Antarctisch gebied ¹⁾ . Ze vragen volgers om krill bevattende producten te rapporteren op #stoptheplunder. Krill producten in de winkel kan men fotograferen en uploaden naar deze link. In maart 2023 nog filmde Sea Sheperd twee grote vistrawlers die door een grote groep vinvissen ploegde met hun netten om het krill voor hun neus weg te vissen ¹²⁾ .

China, Chili, Noorwegen en Zuid-Korea behoren tot de grootste vissers op krill rond de Zuidpool of wel Antarctica.

Er is een paar jaar geleden een formele overeenkomst gesloten tussen onder meer Wereld Natuur Fonds, Greenpeace, grote visserijbedrijven en overheidsinstanties om bepaalde vrijwillige beperkings zones in de Antarctische oceaan te sluiten voor krillvisserij. Daarmee is echter niet het hele gebied beschermd ⁹⁾ . Het gaat dan met name om gebieden met belangrijke pinguïnkolonies.

De visserijbranche zegde ook toe te zullen helpen bij het opzetten van een netwerk van beschermde mariene gebieden om zeedieren beter te beschermen. Een interessant artikel hierover is te vinden in National Geographic ¹¹⁾. Helaas hebben niet alle bedrijven de overeenkomst ondertekend en is de bescherming alleen nog gericht op pinguïns en zou een algeheel verbod op krillvisserij in Antartica beter zijn.

Waarom wordt er zoveel op krill gevist?

De belangrijkste toepassingen van krill:

Vismeel voor viskwekerijen en huis- en landbouwdieren
Omega 3 voedingssupplementen
Cosmetica en farmaceutische toepassingen

Omega 3 supplementen voor de mensen

Krill heeft commercieel de aandacht omdat het een belangrijke bron is van omega-3 (O-3) vetzuren. Naast visolie wordt O-3 al jaren aangeprezen als een zeer waardevol supplement voor onze gezondheid en als bestrijder van hart- en vaatziekten.

Mensen kunnen net als krill het O-3 moedervetzuur Alfalinoleenzuur (ALA) uit plantaardige voeding – in dit geval plantaardig plankton (fytoplankton) - omzetten in Eicosapentaeenzuur (EPA) en Docosahexaeenzuur (DHA), alleen is de mens er minder goed in.

Daarom nemen veel “moderne wereldburgers” krillolie- of visoliecapsules om de hoeveelheid EPA en DHA in hun lichaam aan te vullen.

Krillolie wordt aangeprezen omdat de EPA en DHA uit krillolie beter opneembaar zou zijn dan uit visolie. Maar wetenschappelijk onderzoek ontkracht dit ²⁾. Wetenschappers zeggen dat een gevarieerd en bewust dieet dergelijke voedingssupplementen overbodig maken ³⁾.

Behalve voor voedingssupplementen wordt het ook gebruikt in viskwekerijen (krill zorgt voor een mooie roze kleur van het visvlees ⁴⁾ ), cosmetica, farmacie en diervoeder (zowel voor huisdieren als voor landbouwdieren) ¹⁾ . Het is bijvoorbeeld ook toepasbaar in contactlenzen. Er wordt ook reclame gemaakt voor krill in voer voor aquariumvissen of als lokvoer in de hengelsport ¹¹⁾ .

Rond Antarctica is de hoeveelheid krill hoger dan in andere delen van de oceaan. Daarom concentreert de visserij zich hier. Een visquotum schijnt lastig te bepalen te zijn, omdat men nog niet exact weet hoe groot de biomassa aan krill is en de wereld zich ook nog eens moet baseren op de effecten die men in het verleden dacht te verwachten bij een bepaalde vangsthoeveelheid. Maar tijden zijn veranderd en de combinatie van diverse invloeden ook. Denk maar aan overbevissing, vervuiling, verzuring en opwarming van het zeewater/klimaatverandering en afname van leefgebieden.

Zeeleven op Antarctica vist achter het net: hun eten wordt weggevangen door de mens

Krill is dus een klein garnaaltje dat behoort tot het dierlijk plankton. Krill voedt zich met plantaardig plankton/fytoplankton. En dat plantaardige plankton is de oorspronkelijke bron van O-3.

Krill is een essentiële schakel in het mariene voedselweb rond Antarctica. Onder meer walvissen, doflijnen, pinguïns via het eten van onder meer de krill-etende zilvervis ¹¹⁾ , zeevogels, vissen en zeehonden zijn ervan afhankelijk en reizen vele kilometers om de krill te bereiken. Het grootste zoogdier op aarde, de blauwe vinvis, kan zo’n 4000 kilo krill per dag op. ³⁾En indirect zijn nog veel meer dieren en vissen afhankelijk van krill.

Wetenschappers denken dat afname van krill ook de oorzaak is van de achteruitgang van de adéliepinguïn en de kinbandpinguïn ⁵⁾. Pinguïns hebben het zwaar en een groot aantal soorten wordt ernstig in zijn voortbestaan bedreigd.

Gevolgen klimaatverandering

Heeft krill het al zwaar door visserij, dan komt daar ook nog eens de klimaatverandering bij.

En dat terwijl krill zelf veel koolstof opneemt via het eten van algen (het fytoplankton). Goed voor de CO2-reductie en dus het beperken van klimaatverandering. Dit maakt de opbrengst in euro’s of dollars van de CO2-reductie die krill oplevert, vele malen hoger voor de wereld, dan de opbrengst die de krillvisserij de wereld aan euro’s of dollars oplevert ⁶⁾ .

De nadelen voor krill op een rijtje

Door klimaatverandering en met name door CO2, ontstaat oceaanverzuring. Hierdoor wordt het kalkskelet van krill verzwakt omdat de beschikbaarheid van calcium(carbonaat) in de oceaan terugloopt. Calciumcarbonaat is een hoofdingrediënt voor het skelet van de krillgarnaaltjes.
Een ander gevolg van de klimaatverandering in Antarctica is dat het onder ijskappen levend plantaardige plankton kan afnemen. Dit komt omdat deze ijskappen in omvang en oppervlak afnemen doordat ze smelten en er minder aangroei is. Daarmee komt er minder voedsel voor krill.
Minder ijskappen zorgen ook voor een kleiner opgroeigebied voor krill larven direct onder dit ijs in de winterperiode.
Het is echter volgens wetenschappers ook een mogelijkheid dat plantaardig plankton door dunnere ijskappen ook weer kan toenemen door meer lichtinval en meer afstromend smeltwater van land waar voedingsstoffen voor plantaardig plankton mee afspoelen ⁸⁾ .
Opwarming van het oceaanwater. Krill larven zijn gevoelig voor temperatuur. Men verwacht dat krilllarven slecht kunnen leven in een opgewarmde oceaan, ook als dit maar 2 graden warmer is.
Tot slot kan door klimaatverandering de algensamenstelling veranderen naar kleinere algen. Dit terwijl krill juist alleen grotere algen kan filteren ⁸⁾ .

Alle reden om uit voorzorg niet grootschalig op krill te vissen in het kwetsbare ecosysteem rond Antarctica voor producten waar perfecte plantaardige alternatieven voor bestaan.

Koop je O-3, zorg dan dat het van primair plantaardige oorsprong is!

We hebben als mens dus die krill- en visolie capsules helemaal niet nodig.

O-3 kunnen wij als consument ook uit algen halen, lijnzaadolie, brood, linzen, (wal)noten, groene bladgroenten en sojabonen. Met een bewust en gevarieerd dieet is dit ruim voldoende O-3 op ons bord.

Plantaardige O-3 capsules zijn er ook. Deze worden geproduceerd uit algenkweek op land ⁷⁾ . Dat is een stuk duurzamer. En mocht je het stukje vlees of vis in de supermarkt echt niet willen laten liggen, kies dan niet voor plofkip, kweekzalm of kiloknallers. Die worden vaak gevoed met ‘vismeel’, een product van de krillvisserij.

Tekst Anja Dijkstra

Sea First vrijwilliger

Bronnen