Koraalriffen luiden de noodklok

Koraalriffen zijn het kind van de rekening

De afgelopen zomer bereikte het zeewater voor de kust van Florida de temperatuur van wat wij ‘een lekker warm bad’ noemen. Koralen denken daar heel anders over. Zij zijn gevoelig voor te grote temperatuurschommelingen in hun omgeving. Als de temperatuur te hoog wordt verliezen ze hun pracht en praal. Ze verbleken, wat coral bleaching of koraalverbleking wordt genoemd, op grote schaal. Hierbij verliezen ze hun symbiotische algen die kleur en vooral energie geven. Als een koraal ernstig verbleekt is de kans groot dat het sterft. Dat heeft grote gevolgen voor het zeeleven en het leven van mensen op het land. Een kwart van het zeeleven is ervan afhankelijk, terwijl ongeveer één miljard mensen leven van wat koraalriffen aan voedsel en grondstoffen opleveren. De waarde daarvan wordt geschat op $11.000 miljard per jaar.

Als gevolg van de door de mens veroorzaakte klimaatverandering wordt de oceaan warmer. Sinds de pré-industriële tijd is de gemiddelde temperatuur van het zeeoppervlak (SST) ongeveer 0,9^oC gestegen. De grootste stijging van circa 0,6^oC. vond plaats in de afgelopen vier decennia. Maar in 2023 liep het, o.a. door El Niño, helemaal uit de hand. Toen was de gemiddelde stijging van het zeewater ongeveer 0,3 °C hoger dan in 2022. Daarnaast worden de riffen bedreigd door de visserij, de zonnecrème van miljoenen toeristen en de voortdurende vervuiling van de zee door pesticiden en plastiek.

 

Groot Barrièrerif slaat alarm

Midden april werd de Reef Snapshot gepubliceerd door de Great Barrier Reef Marine Park Authority, de Australische overheidsinstantie voor het beheer van het immense rif, dat sinds 1981 op de UNESCO-werelderfgoedlijst staat. Het gaat weer niet goed met het rif. Volgens dit rapport vertoont bijna driekwart van het rif tekenen van verbleking (bleaching) en bijna 40% laat een hoge of extreme mate van verbleking zien. Tegelijkertijd werd bekend dat in deze Australische zomer de watertemperaturen in zuidelijke delen van het Great Barrier Reef 2,5 °C hoger zijn dan normaal.

Het Great Barrier Reef Marine Park, met een oppervlakte zo groot als Italië, bestaat uit circa 3000 riffen en ondergaat nu haar vijfde massale coral bleaching in acht jaar, door hittestress. In de afgelopen zes jaar is er om het jaar, dus in 2020, 2022 en 2024, een massale bleaching, waardoor het Groot Barrièrerif stapsgewijs achteruitgaat.

Dit iconische rif zit in een ongekende crisis, als gevolg van de klimaatopwarming. Naast de huidige, zich nog steeds ontwikkelende coral bleaching waren er al twee zware cyclonen en is er een uitbraak van de koraal-etende zeester Acanthaster. cf. solaris (bij duikers vooral bekend als de Crown of Thorns). De cyclonen zorgen voor extra aanvoer van slib vanaf het land, waardoor de koralen verstikken. De inheemse zeester kan tegen hogere watertemperaturen en is een bedreiging voor de sterkste overblijvende koraalpoliepen. Ze eten die sneller op dan ze kunnen aangroeien. Dat allemaal omdat onze politici zich niet houden aan het Akkoord van Parijs.

 

Bleaching Alert-schaal

Sinds 2000 gebruikt het NOAA Coral Reef Watch (CRW) programma satelliet- en in-situ gegevens en modellen om bedreigingen van de riffen op wereldschaal te voorspellen. Door onze steeds sneller wordende opwarming van de aarde heeft de CRW, in december 2023, haar alarmniveaus naar boven moeten aanpassen.

 

Tot dan toe waren er vijf niveaus op de Bleaching alert-schaal. Deze varieerden van geen stress tot alarmniveau 2. Bij dat laatste niveau was er een waarschuwing voor “risico op verbleking van het rif over de hele breedte met sterfte van hittegevoelige koralen”. In 2023 bleek echter dat deze vijf niveaus niet meer voldoende waren. De onderzeese hittegolven worden steeds warmer en groter en duren langer. De oude schaal voldeed niet meer. Daarom zijn alarmniveau 3-5 toegevoegd. Hierdoor wordt een nauwkeuriger beeld gegeven van de opwarmende oceaan en de bedreigde koralen, waardoor men eerder iets kan gaan doen om het rif te beschermen. Zo plaatste men het vorige jaar in Florida koralen in tanks op het land, om die later weer terug in de zee te zetten. Het hoogste niveau betekent dat er een 80%-sterfte van het rif-ecosysteem wordt verwacht. Daarnaast worden er voorspellingen voor vier maanden gemaakt. Op 15 april maakte de CRW bekend dat de vierde mondiale koraalverbleking aan de gang is.

Homo sapiens, de verstandige mens

Het Britse Med Office Hadley Centre voorspelde in januari dat de jaarlijkse gemiddelde CO₂-concentratie op Mauna Loa, Hawaï, in 2024 2,84 ±0,54 ppm (CO₂ – Parts Per Million) hoger zal zijn dan in 2023. Aan het einde van dit jaar zal die 423,6 ± 0,5 ppm zijn. In het slechtste geval is dat bijna 427 ppm. En dan te bedenken dat bij 320 ppm de koraalpoliepen het al moeilijk krijgen! Is het zeewater te lang te warm, dan worden de eencellige algen, de zoöxanthellen, door de koraalpoliepen verstoten en zullen de poliepen het na verloop van enkele maanden begeven en wordt de oorspronkelijke kleur van het koraal zichtbaar: SPIERWIT = koraalverbleking. De zoöxanthellen geven immers die prachtige kleuren aan de koralen, maar ook aan vele andere mariene ongewervelde dieren. Deze situatie is dan onomkeerbaar.

Dit betekent dat er te weinig terecht komt van de afspraken binnen het Akkoord van Parijs dat in 2025 tien jaar bestaat, terwijl de urgentie van onze klimaatcrisis, volgens sommigen klimaatwaanzin, anders doet verwachten. Dat is bijzonder slecht nieuws voor de koraalriffen, die schitterende oases in de zee, want zij kunnen niet zo snel verkassen.

 

Laten we die 427 ppm CO₂, die als hèt signaal voor de opwarming wordt beschouwd, eens in een geologisch perspectief plaatsen. Uit de publicatie Toward a Cenozoic history of atmospheric CO₂ (Science, 8 december 2023) blijkt, dat we tenminste 14 miljoen jaar terug in de tijd moeten gaan om een dergelijke CO₂-concentratie aan te treffen. We zitten dan in het Midden-Mioceen, een tijd waarin de Groenlandse IJskap nog niet bestond en waarin de zeespiegel zo’n 50 meter hoger was dan nu.

 

Het geslacht Homo, is hooguit 2 miljoen jaar oud. Wij, de verstandige mens dus, bestaan zo’n 300.000 jaar. En toch zijn wij door de grootste afvalrace in onze geschiedenis, er de afgelopen 70 jaar in geslaagd stevig aan de knoppen van de planeet te zitten. Dat zonder enig begrip van het complexe systeem, van de natuur, de oceaan, de aarde. Knap hè?

 

Bizar is dat in dit verkiezingsjaar, waarin het zeeleven geen enkele inspraak heeft, er politiek gezien, van alles kan gebeuren waardoor het milieu alleen maar verslechtert, waardoor de overgang naar een andere oceaan wordt versneld en waardoor we binnenkort inderdaad in onze 1,5^oC, 2,0^o of 3,0^oC-wereld leven.

 

Tekst: Jan Stel, 3-2-2024 Voormalig voorzitter Sea First

Prof.em. Ocean Space and Human Activity, University Maastricht, the Netherlands.

03-05-2024

Noot van de redactie

In dit artikel worden de oorzaken van de opwarming en verzuring van de oceaan niet gespecificeerd, maar het gaat hier over verbranding van fossiele brandstoffen (olie, gas en steenkool) door de industrie en het verkeer. Hierbij ontstaat het zure gas CO₂. Het gevolg hiervan is opwarming en verzuring van de atmosfeer en de oceaan, met alle gevolgen van dien.

Een van de meestvervuilende industrieën is echter de dierenindustrie. Met zo´n 8,3 miljard mensen, eten we jaarlijks ruim 80-miljard landbouwdieren, die net als het mensendier CO₂ uitademen, maar daarnaast ook nog methaan uitstoten (86 keer sterker als opwarmer dan CO₂) en lachgas (in de mest) produceren (310 keer sterker als CO₂). Gelukkig begint dit nu steeds bekender te worden en beseffen de meeste mensen dat we minder dieren moeten eten, het liefst geen. Vandaar dat stamcelvlees een hele goede ontwikkeling is. In een van de volgende artikelen gaan we nader op dit onderwerp in.