Meeste open-zee haaien worden met uitsterven bedreigd

Mensen jagen al eeuwenlang op haaien voor hun vlees en de vinnen. Een gerelateerde groep vissen, de roggen, worden gevangen voor hun kieuwen. Deze worden gebruikt in traditionele Chinese medicijnen. Uit onderzoek is gebleken dat er een ernstige achteruitgang is van specifieke soorten in de Noordwest Atlantische Oceaan, zoals het verlies van de geschulpte hamerhaai. Echter, niemand heeft ooit eerder de trends in alle delen van de oceaan verzameld.

In dit nieuwe onderzoek hebben haaienexperts 31 oceanische haaien en roggen bestudeerd, allemaal soorten die in de open zee leven. (De onderzoeksgroep is op dit moment ook kusthaaien, -roggen en rif-bewonende soorten aan het analyseren.) Doormiddel van lange-termijn-gegevens van visserijen en onderzoek enquêtes, konden de onderzoekers berekenen hoe de populaties zijn veranderd sinds 1970. Dit is een veelgebruikte maatstaf.

“Sommige dalingen zijn aan het stagneren,” zegt Nicholas Dulvy, een natuurbeschermingsbioloog van de Simon Fraser Universiteit en co-leider van het onderzoeksteam. De onderzoekers van Nature rapporteren dat Dusky haaien bijvoorbeeld met 72% zijn afgenomen.

Eenderde van de 31 soorten was in 1980 bedreigd, stelden de onderzoekers vast op basis van gegevens uit die tijd. Nu, loopt driekwart een risico om geheel te verdwijnen. “Ik was gewoon gechoqueerd,” zei Dulvy. “De afgelopen 10 jaar is het heel erg slecht gegaan.”

De reden: er wordt te veel gevist. In vergelijking met 1970 zijn de hedendaagse vissersschepen groter geworden en wordt er meer gevist met equipment die veel haaien kan vangen, zoals lange lijnen en met aas bedekte haken. Veel haaien zijn altijd al kwetsbaar geweest voor uitsterving, omdat ze er jaren overdoen om geslachtsrijp te worden.

Het goede nieuws is dat visserijvoorschriften, zoals een verbod op het aanlanden van haaien, kunnen bijdragen tot het herstel van soorten. Als gevolg van deze bescherming, is de witte haai bijvoorbeeld aan het terugkomen voor de oost- en westkust van de V.S. Voor minder bedreigde soorten kan vermindering van de vangst aanzienlijk helpen.

“De V.S. is een van de weinige landen dat erg succesvol is in het tegengaan van een sterke afname van de populatie doormiddel van beheer“, zegt  co-auteur Sonja Fordham, president bij Shark Advocaties International. "Het is moeilijk, want er is enorme druk van de visserijsector om de korte termijn economische belangen te beschermen."

Fordham hoopt dat de nieuwe bevindingen een luide “wake up call” zullen zijn voor regeringen en visserijbeheerders om haaien tegen overbevissing te beschermen.