VN-verdrag in de maak om plastic vervuiling te stoppen
“De paradox van plastic is dat het tot de langst houdbare producten behoort die de mens heeft gemaakt, en dat we het vaak gewoon weggooien na het uitpakken of ander eenmalig gebruik.”
Van de Noorse milieuminister kwam de uitspraak in de subtitel van dit bericht. Wat vorige eeuw ooit begon als een veelbelovend materiaal dat symbool stond voor het nieuwe moderne leven en vele andere (ook dierlijke) grondstoffen kon vervangen en over geweldige eigenschappen beschikte zoals vervormbaarheid, niet reagerend met stoffen, goedkoop, breed toepasbaar, minder breekbaar dan glas.
Dat zelfde materiaal is nu een wereldwijd afvalprobleem dat zeeën van plastic vormt in de oceaan, dat dieren doodt en dat afgebroken tot minuscule plastic deeltjes kan worden opgenomen in onze cellen en organen met nog onbekende maar naar verwachting kwalijke gevolgen voor de gezondheid van mens en dier.
De lidstaten van de Verenigde Naties zijn 28 februari 2022 in de Keniase hoofdstad Nairobi bijeengekomen voor de milieuconferentie die onderdeel vormt van het VN-Milieuprogramma. Op de conferentie hebben zij unaniem besloten dit jaar te starten met het opstellen van een plasticverdrag met als doel de wereldwijde plastic vervuiling te stoppen. Er zijn immers verdragen en actieplannen genoeg over biodiversiteit of milieu, maar geen daarvan is gericht op beperking van plastic afval en plastic soep.
Het bijzondere is dat het een wettelijk bindend verdrag is. Afspraken moeten dus worden nagekomen. Nu staat de VN er om bekend een traag en log instituut te zijn, maar de intentie is dat er in 2024 een tekst voor het verdrag ligt.
Inger Andersen, chef van het VN-milieubureau UNEP noemt het verdrag “het belangrijkste milieuakkoord sinds het klimaatakkoord van Parijs”.
Dit verdrag zal de hele keten van bron tot oceaan aanpakken, ofwel afspraken bevatten over ontwerp, gebruik en afvalverwerking.
Het verdrag is ook nodig in het licht van de doelstelling om in 2050 een circulaire economie te hebben en van gebruikt plastic een grondstof te maken of te vervangen. En de verantwoordelijkheid ligt bij iedereen: industrie, overheden, consumenten, afvalverwerkers.
Te denken valt aan onder meer
- een verbod op wegwerpplastic. Zo is er het Plastic Peuken Collectief dat het meest gevonden zwerfafval bij schoonmaakacties op het strand, namelijk sigarettenpeuken (het filter), wil afschaffen.
- harmonisering van plastic zodat het makkelijker hergebruikt kan worden (dus niet ontelbaar veel plastics in producten stoppen). Nu kan nog maar 9% van het plastic wereldwijd worden gerecycled. Dat moet anders.
- opzetten van afvalverwerking en bewustwording in armere landen, waar 2 miljard mensen geen toegang hebben tot goede afvalverwerking maar wel steeds meer plasticverpakkingen voorgeschoteld krijgen.
- Alternatieve materialen voor plastic gebruiken
Laten we hopen dat het verdrag niet een papieren tijger is waar heel wat vliegtuigkilometers en CO2-uitstoot in gestoken zijn om de makers ervan met elkaar te laten vergaderen. Maar in de tussentijd kunnen wij als consument en burger ons beste beentje voor zetten. Want samen vormen we een wezenlijke macht en een beter milieu begint bij jezelf. Zo was de slogan ooit. En dat geldt voor alle partijen in de plastic ‘epidemie’.
Samengevat door Anja Dijkstra, Sea First vrijwilliger
