Koude douches maken een vent van je
De grootste groene schildpaddenpopulaties (Chelonia mydas) ter wereld leven in het noordelijke deel van de Australische Groot Barrièrerif. Jaarlijks leggen ze hun eieren op de stranden. Maar 99 procent van de jonge schildpadden, die daar uit hun ei kruipen om naar zee te hollen, zijn vrouwtjes. Wat is er aan de hand? Het antwoord is heel eenvoudig: menselijke activiteiten op elk schaalniveau.
Baby Groene Zeeschildpad kruipt onder het zand uit het ei, dat nog gedeeltelijk aan hem blijft plakken. Foto Dos Winkel.
De grootste groene schildpaddenpopulaties (Chelonia mydas) ter wereld leven in het noordelijke deel van de Australische Groot Barrièrerif. Jaarlijks leggen ze hun eieren op de stranden. Maar 99 procent van de jonge schildpadden, die daar uit hun ei kruipen om naar zee te hollen, zijn vrouwtjes. Wat is er aan de hand? Het antwoord is heel eenvoudig: menselijke activiteiten op elk schaalniveau.
Langzaam maar zeker
Schildpadden komen bijna overal ter wereld voor. Je vindt ze alleen niet in de poolgebieden, wat niet zo verwonderlijks is voor dit reptiel. Ze leven zowel in de zee als op het land. Er zijn nu zo’n 350 soorten schildpadden bekend; van heel klein tot heel groot, zoals de Galapagos-reuzenschildpad.
De schildpad neemt voor alles zijn tijd en loopt zich niet het vuur uit zijn schildpadsloffen. Langzaam maar zeker komt hij of zij overal. Het is een doorzetter. Zelfs het model “schildpad’ is al honderden miljoenen jaren oud!
In vele oude culturen staat de schildpad symbool voor Moeder Aarde. Tegenwoordig zouden we dat de Gaia-hypothese van de levende aarde noemen. Wetenschappers hebben het dan ook vaak over het Systeem Aarde, de blauwe parel, met zijn negen planetaire grenzen. Hiervan hebben we er ondertussen al zes overschreden.
De invloed van de mens
Homo sapiens, de zelfbenoemde verstandige mens, speelt tegenwoordig hoog spel met de natuur door zijn manier van leven. Vervuiling is troef. En dat leidt er zelfs toe dat schildpadmannetjes een snelgroeiende, uiterst kleine minderheid worden. De boosdoener is onze gigantische CO2-vervuiling van de atmosfeer en daarmee ook de oceaan, die een kwart ervan opslaat. Hierdoor stijgt de mondiale temperatuur heel snel. Dat is ONZE klimaatcrisis. Bovendien vormt onze chemische vervuiling een grote bedreiging voor al het leven in de zee.
Schildpadnesten
Op het strand graven de schildpadvrouwtjes al miljoenen jaren lang 70 centimeter diepe gaten, waarin ze zo’n 100 eieren leggen. Daarna wordt het nest weer met zand bedekt. De temperatuur van het nest bepaalt het geslacht van de embryo’s. Nesttemperaturen boven 28,7°C leiden ertoe dat er uitsluitend vrouwtjes worden geboren, terwijl bij een temperatuur van 28,1°C er evenveel mannetjes als vrouwtjes het nest verlaten. Bij nog lagere temperaturen zijn er alleen maar mannetjes. De eieren komen na ongeveer 55 dagen uit.
Communicatie speelt een belangrijke, en lange tijd door ons niet geweten, rol bij het uitkomen van de nesten. Hierdoor komen de nesten op een gecoördineerd moment uit. Vervolgens wachten de jongen vlak onder het oppervlak tot het strand is afgekoeld. Dan beginnen ze aan hun gevaarlijke tocht naar de oceaan. Ook dan vindt er veel onderlinge communicatie plaats, terwijl de moeders hierop reageren en hen, met voor ons niet hoorbare geluiden, naar de zee begeleiden.
Australische onderzoekers hebben nu ontdekt dat ze de nesten met 1,3°C kunnen afkoelen, door er koud zeewater overheen te gieten. Daarvoor wordt in de avond zeewater verzameld dat tijdens de nacht verder afkoelt, waarna het in de vroege ochtend, in grote gieters, over de nesten wordt gegoten. De nesten krijgen dus een koude douche.
Een requiem voor de schildpad?
De in onze ogen zo trage schildpad kan ONZE zeer snelle klimaatverandering niet bijhouden. Ook al overleefden ze vele grote en kleinere natuurlijke klimaatveranderingen en zelfs een inslag van die reuzenmeteoriet, waardoor de dino’s uitstierven. Maar de nu supervervuilende ‘verstandig mens’, Homo sapiens volgens Carl Linnaeus in de 18de eeuw, zorgt er wellicht voor dat ze uitsterven.
Braaf blijven ze eieren leggen, want dat doen ze al honderden miljoenen jaren. Braaf communiceren de moeders in zee met de embryo’s in haar nest op het tropische strand. Braaf roepen ze naar hun kinderen om ze van die gevaarlijke stranden naar de zee, hun tehuis, te begeleiden. Maar ONZE snelle klimaatverandering is onnatuurlijk. En dat kunnen zelfs zij niet bijhouden. En wij ook niet, als we ons gedrag niet veranderen.
Alle foto´s Dos Winkel
Tekst: Jan Stel, 1-10-2023 Voormalig voorzitter Sea First
Prof.em. Ocean Space and Human Activity, University Maastricht, the Netherlands.
