De oceaan anders bekeken

Eeuwenlang hebben we de zee als een oppervlakte gezien. We gebruiken ze voor een reeks van menselijke activiteiten zoals varen, vissen en zwemmen. In de afgelopen decennia is onze perceptie van de oceanen drastisch veranderd. Samen vormen ze een gigantische oceanische ruimte, waarin de tijd de vierde dimensie is.

De oceaan heeft een geheugen dat ons toelaat klimaatvoorspellingen te doen. En we staan nog maar aan het begin van deze veranderingen. Zeedieren als 'onderzoeker', onderwaterlandbouw, energie uit zee... het komt er allemaal aan.
In dit boek maken we twaalf wandelingen in de oceanische ruimte. De wandelingen vormen een drieluik. De eerste vijf gaan over het natuurlijk systeem. Dan volgt, vanuit een Europees perspectief, de kentering: de Portugezen en Spanjaarden gaan de wereld 'aan de overkant van de zee' verkennen. Zo gauw ze nieuwe werelden vinden, claimen ze die voor zichzelf. De andere wandelingen gaan over de gevolgen van al die ontdekkingen: walvisjacht, slavernij, diepzeemijnbouw en de visserijproblematiek.
Alle wandelingen kunnen ook op zichzelf worden afgelegd. Dat doen we in de natuur op het land immers ook. Maar één ding is zeker. Na deze twaalf wandelingen zult u anders denken over uzelf, uw activiteiten, uw leefwijze en de rol van de oceanische ruimte in uw leven.

JAN H. STEL is emeritus hoogleraar Oceanische Ruimte en Menselijke Activiteit aan het International Centre for Integrated assessment and Sustainable development (ICIS) van de Universiteit Maastricht. Als wetenschapsmanager organiseerde hij oceanografi sche expedities en ontwikkelde hij het Nederlands Antarctisch onderzoeksprogramma en de Partners-in-Sciencemethodiek voor kennisoverdracht naar ontwikkelingslanden. Zo organiseerde hij tweemaal de Snellius-II-expeditie (de grootste Nederlandse mariene expeditie sinds WO II), de eerste Nederlandse Antarctica-expeditie, de Indische- Oceaan-expeditie en het bezoek van de Nederlandse kroonprins Willem-Alexander en prinses Máxima aan de Zuidpool.